Pobudka o szóstej rano, śniadanie i w drogę. Jedziemy na północny wschód wyspy, żeby zobaczyć Besakih – Świątynię Matkę. Położona wysoko w górach wydaje się niedostępna i odległa. Świątynie balijskie stawiane są zawsze wyżej, jeśli nie w górach, to te domowe przynajmniej na podwyższeniu.

Zacznamy od odwiedzenia zagubionej w górach wioski, która przypomina nasze skanseny z tą różnicą, że ta jest zamieszkała i ma swoją codzienność, której można się przyjrzeć z bliska ponieważ mieszkańcy chętnie zapraszają do środka. Liczą na to, że coś od nich kupimy, ale obowiązku kupowania nie ma i co się obejrzy to zostaje.

Tym razem moja ciekawość kosztowała mnie dwa ciosy w głowę. Polazłam za młodą balijką, która chciała mi pokazać tradycyjną kuchnię – osobny zupełnie od reszty domu budynek, w którym przygotowywano posiłki.
Ostrzegała mnie, ale ja już ze źrenicami rozszerzonymi z ciekawości parłam na przód i wchodząc uderzyłam się o framugę. Nie jestem zbyt wyskoka, ale oni też nie…

W środku żywy ogień się pali. Na zewnątrz jedyne 35 stopni celsjuszowych, a ja wkraczam do pieca. Pomysł ciekawy, ale tak na mniej więcej dwie minuty.
Wychodząc uderzyłam się drugi raz oczywiście, ale to cena jaką warto było zapłacić.

Bali w głębi przypomina trochę polską wieś sprzed dwudziestu paru lat, tylko rośliny inne rosną i zwierzęta trochę inaczej wyglądają. Kury łażą i grzebią przy drogach, świnie kwiczą do koryta.

W wiosce jest specjalnie wyznaczone miejsce służące do spotkań. Chwilowo siedzi w nim tylko jedna starsza kobieta
Siedzi we względnej oddali ode mnie, ale kiedy się zbliżyłam na tyle by mogła mnie dostrzec, podchodzi wolnym krokiem z miną dość nieokreśloną. Patrzę co zrobi (mam lekką obawę przed fotografowaniem różnych miejsc obawiając się ludzkiego gniewu), a ona patrzy co ja zrobię. Ja nie robię nic, ona ewidentnie zmierza w moim kierunku. Podchodzi, coś mówi i wyciąga w moją stronę dłoń. Podaję jej swoją. Kobieta śmieje się w głos. Kilkanaście sekund trwamy w tym uścisku.
Podpuściła mnie chyba trochę.

Obchodzimy wioskę dokolutka, zupełnie jak w rundzie honorowej i ruszamy do Besakih.

Besakih została wzniesiona w VI wieku ku czci Brahmy, Wiszny i Sziwy, a później jeszcze przez wieki rozbudowywana. Jakiś przy tym był bałagan między rodzinami, ktoś się z kimś pokłócił, a istotą sporu były chyba jakieś prawa spadkowe do opieki nad świątynią, ale nic więcej nie wiem.

Besakih wygląda jak świątynne miasteczko zamieszkałe przez Boga.
Wspinam się po schodach i staram się skupić na podziękowaniu. Zastanawiam się o ile żarliwsza jestem prosząc i choć nie zapominam podziękować, to nieco mniej chyba się do niego przykładam. Cholera.
Tak czy inaczej podziękowałam.

Besakih robi wrażenie swoim ogromem i położeniem, ale nie odnajduję w niej tego co w Tanah Lot. Dziwi mnie to trochę, bo w gruncie rzeczy turystów tu mniej, przez co cisza jest bardziej słyszalna, szczyty gór toną we mgle. Jest pięknie, bezwzględnie pięknie. Nie ma co się przejmować moim wybrzydzaniem.

Usytuowanie Besakih daje do zrozumienia, że potęga Ducha jest tu, a tam w dole jest całkiem inny świat.

Niespiesznie wracamy do samochodu, by z powietrza zejść na ziemię i z bliska przyjrzeć się uprawie tego, co dla mnie bierze się z torebki czyli kakao i kawy. Na wizytowanej przeze mnie plantacji rosną jeszcze pomarańcze, papaya, ananasy, kiwi, wanilia, cynamon itd. itp.
Największym zaskoczeniem było dla mnie to, że pieprz rośnie na drzewie, a wanilia podczepia się pod inne drzewo, by rosnąć. Trochę jak kukułka ta wanilia.

Chodzę, patrzę, cmokam, generalnie można powiedzieć, że dziwuję się światu po środku tej dżungli. Odrobinę rozglądam się na boki i w górę z obawy przed zmasowanym atakiem tropikalnych pająków. Zastanawiam się przy tym co by we mnie zwyciężyło gdyby atak nastąpił: bezwzględna ucieczka na oślep z kompromitującym krzykiem, czy zrobienie zdjęcia. Dylemat nie został rozstrzygnięty wobec braku pająków. W każdym razie atakujących masowo.
Dżungla jest dość ucywilizowana i stanowi poważny biznes o czym się przekonuję kiedy napotkana młoda kobieta z dzbankiem mówi do mnie dzień dobry i częstuje kawą, kakao, kawą żeńszeniową i okropną herbatą imbirową. Pierwsze trzy napitki prima.

Przy kawie żeńszeniowej nasz przewodnik rzuca wyjaśniający wszystko komentarz: papa drink, mama happy i zanosi się śmiechem.

Na Bali produkuje się najlepszą i najdroższą (czy to musi tak często iść w parze?) kawę, której ziarna pozyskuje się z odchodów luwaka. Otóż luwak wcina ziarna kawy, następnie te ziarna się w luwaku obrabiają, następnie luwak je wydala, ktoś to zbiera i poddaje dalszej obróbce.

Nie wiem kto pierwszy wpadł na pomysł oglądania z tak bliska odchodów tego zwierzęcia i co nim kierowało, ale kawa znakomita. Luwak tak kocha ziarna kawy, że nawet luwacze oczy przypominają je kształtem i kolorem.

W sklepiku przy wyjściu próbujemy jeszcze czegoś co podobno jest winem. Winem palmowym. Ciekawe doświadczenie z pewnością tylko po co od razu to nazywać winem?
Wiem, że sfermentować można wszystko, ale to jest nie za bardzo smaczny efekt podjętych wysiłków.

Przed nami ostatni etap na dziś: wioska, w której powstają rzeźby, takie jakie można u nas kupić niemal wszędzie. Są robione naprawdę całkowicie ręcznie bez żadnej maszyny, tylko dłuto, twórca i papieros. Później są lakierowane i wysyłane w świat.

Tutaj jest mnóstwo takich miejsc, w jednych tworzy się rzeźby, w innych meble. Można sobie poobserwować jadąc te znajome kształty, barwy i wzory. Sądząc po miejscowych cenach przebicie europejskie jest nieprawdopodobne.

Mam okazję powąchać “żywe” drzewo sandałowe, obejrzeć z bliska dwa rodzaje mahoniu, popatrzeć na dzielnych mężczyzn, którzy spokojnie w tym okrutnym upale rzeźbią misterne figurki, albo całe wielkie rzeźby. Można dyskutować na temat ich walorów estetycznych, ale kiedy pomyśleć ile pracy to kosztuje…

Zmęczona siadam na trawie. Natychmiast proponują mi krzesełko, za które grzecznie dziękuję. Podchodzi przewodnik patrzy na moją białą skórę i mówi, że ona jest fine. No bo ja wiem? Może i fine jest taki bielszy odcień bieli. Może i tak.

Przeczytałam, że wedle dawnych wierzeń balijskich Bóg kiedy stworzył człowieka z gliny, wypiekał go w piecu do pieczenia gliny (całkiem logiczne, prawda?) i pierwsza partia wyszła za blada – tak powstał biały człowiek, druga natomiast zanadto się przypiekła i tak powstał czarny człowiek, a dopiero za trzecim razem (kiedy Bóg nabrał doświadczenia) człowiek uzyskał ten piękny kakaowy kolor.

Nasza wyprawa po kilkunastu godzinach dobiega końca. Czas wracać. Jestem tak naładowana energią i zachwycona tym co zobaczyłam, że zmęcznie schodzi na dalszy plan.

No dobrze, przyznaję, zasnęłam w drodze powrotnej w samochodzie.