Pamiętam program z niemieckiej telewizji. Z lat dziewięćdziesiątych. Składał się z dwóch części. Pierwszą nagrano w Rostocku, w osiedlu zamieszkanym przez rodziny krasnoarmiejców stacjonujących w byłej już wówczas NRD. Młoda kobieta, żona jednego z oficerów, pokazywała swoje mieszkanie, meble, opowiadała o warunkach. Znacznie się po upadku berlińskiego muru polepszyły. Sklepy stały się bogate a ona otrzymywała pensję, swoją i mężowską w markach. W walucie. Dzieci uczęszczały do rosyjskiego przedszkola gdzie się też uczyły mówić po niemiecku. Ich tutejsze zarobki nie odbiegały od przeciętnych w NRD a pobory rosyjskie otrzymywali niezależnie od niemieckich. Armia gromadziła je na specjalnym koncie bankowym.

Drugą część programu nagrano w głębi Rosji, gdzieś na Syberii, gdzie męża przeniesiono po wycofaniu Sowietów z Niemiec. Meble były stłoczone w namiocie (sic!), w którym tej rodzinie teraz przyszło mieszkać. O zakupie mieszkania nie było mowy, nie ma w tajdze prywatnych kamienic. W ogóle w ówczesnej Rosji. A latami gromadzone konto bankowe wskutek inflacji miało teraz symboliczną wartość. O otrzymaniu mieszkania w ciągu najbliższych kilkudziesięciu lat nie mogła marzyć. Armia od dawna nie budowała. Siedziała w jasnej, miejskiej sukience, zabawnie kontrastującej z kufajkami pokazanych przedtem sąsiadów, bez płci i wieku. Na kolanach trzymała zachowany z Niemiec prospekt domu wysyłkowego Otto. Płakała.

Przecież mogli w Niemczech pozostać – mówiła. Nikomu tam według niej nie przeszkadzali a stanowili gwarancję. Nie bardzo potrafiła wyjaśnić czego ta gwarancja. Miała poczucie głębokiej krzywdy, jakiej doznała ona, jaj mąż ale przede wszystkim dzieci. Które nie tylko już się niemieckiego nie uczyły ale do przedszkola w ogóle nie chodziły. Ona zresztą też nie pracowała. Klęskę swoich życiowych aspiracji przypisywała im. Tym, którzy zupełnie nieczuli na problem, jaki spowodują, zaordynowali wyjazd Rosjan z Niemiec. Tym, którzy się na to zgodzili, zapewne nie bezinteresownie.

A w naszej telewizji pokazywano wówczas popegeerowskie osiedla. I rozmawiano z kobietami, za grosze utrzymującymi dom. Obarczonymi obowiązkiem zapewnienia dzieciom warunków do nauki. Jedyne miejsce pracy ich mężów a także ich samych, pegeer, zlikwidowano. Nie stworzono innych możliwości i mieszkańcy, pozostawieni sami sobie są zmuszeni do wegetacji. Na granicy przeżycia. W miejscowym sklepiku króluje zeszyt, stanowiący coś w rodzaju zbiorowego weksla. Wieś jest w całości zadłużona.

I także te kobiety mówiły o tym, że niepotrzebnie zlikwidowano ich źródła utrzymania. Że przedtem było lepiej. Że dzieci miały opiekę a one pracę.

Niemożliwe jest wytłumaczenie uwikłanym w gospodarcze przemiany ludziom, utrzymywanym niegdyś przez państwo, że się nie da dłużej zachować stanu, w którym pobierają pensję za niepotrzebne czynności. Nikt się bowiem nie godzi ze stwierdzeniem, że wykonywał lub wykonuje niepotrzebną pracę. Możliwe jest jednak a nawet łatwe sugerowanie im, że ich materialny upadek spowodowali jacyś tam złodzieje. Rozkradłszy narodowy majątek uniemożliwili im zażywanie poprzedniego statusu materialnego. Przypisywanie zawsze występującym, ewidentnym przypadkom złodziejstwa znamion powszechności jest już tylko niewielkim ogniwem w łańcuchu kłamstw, jakimi się karmi tych ludzi. Dawanie im zaś w zamian za polityczne poparcie nadziei, że się ów stan zmieni przywracając poprzednie warunki bytowania, jest najobrzydliwszym okradaniem tak pozyskanych zwolenników. Bo ci, zamiast zabiegać o dochody, czekają bezczynnie. Popadając w coraz głębszą nędzę. Z tych właśnie dochodów są okradani. I to jest złodziejstwo ewidentne.

Dlatego wyniki dzisiejszego głosowania na Podkarpaciu są ze wszech miar interesujące. Bo dadzą odpowiedź na to, jak się dalece jeszcze dają okłamywać mieszkańcy Polski B.