Zgadnijcie, o czym to będzie? O książce, która ukazała się wczoraj i wokół której świat wydaje się kręcić? Poniekąd. I tak, i nie. W każdym razie niezupełnie, bom tej książki wciąż nie przeczytał, albowiem jej nie mam. Zdaje się, że jest dziś nie do zdobycia, zresztą i tak nie chce mi się wyjść z domu. Jaś Osiecki mógłby mi ją przynieść, gdyby był miłym człowiekiem… Bo podobno ma.

Ciekaw jestem między innymi, w jakim stopniu książka oparta jest na kwitach SB – czy autorzy dyskutują wiarygodność tych kwitów w świetle innych źródeł, czy to pisanych, czy osobowych. Ogólnie rzecz biorąc jestem oczywiście przeciw pisaniu opowieści opartych na jednym źródle, gdy dostępne są inne. Zwłaszcza, gdy owo źródło jest tak wątpliwe, jak akta tajnej policji politycznej.

Myślę wszakże, że co do zasady książka IPN o Lechu Wałęsie może się obronić – co nie znaczy, że na pewno się broni; to zweryfikuję po lekturze. Opracowań na temat Wałęsy jest wiele, od hagiograficznych po umiarkowanie krytyczne, trudno więc zarzucić IPN-owi, iż próbuje narzucić swoją wizję jako jedyną.

Lecz w wielu innych wypadkach idea jednego, ubeckiego źródła będzie nie do przyjęcia – nawet, gdy utwór opatrzono podtytułem “w świetle dokumentów SB”. Tak stało się z opracowaniem p. Grzegorza Majchrzaka z IPN o ASie czyli Agencji Prasowej Solidarność, w której miałem zaszczyt pracować w 1981.

Roi się tam od zafałszowań wynikłych z lekceważenia źródeł innych niż ubeckie. Gwoli ścisłości, rzecz nie wydaje się mieć żadnego podtekstu polityczneg, lecz wyłącznie warsztatowe. Ponieważ wątpliwe, by ktoś kiedyś napisał monografię ASa, artykuł p. Majchrzaka może być dla potomnych głównym źródłem informacjio ASie, o ile kogokolwiek będzie to obchodziło.

Gdyby nie interwencja koleżanki, które tekst p. Majchrzaka przypadkiem wpadł w ręce – potomni żyliby w przeświadczeniu, iż inicjatorem ASa był Józef Kuśmierek – bo tak wydawało się ubekowi nadzorującemu inwigilację agencji. Obecni zaś na zjeździe prasy związkowej, który zdecydował o powstaniu ASa, pamiętają, że Kuśmierek był głównym oponentem pomysłu i wykpiwał go jak umiał...