Coraz bardziej dająca o sobie znać globalna ekonomia światowa dla szarego obywatela naszego państwa, poprzez swoje skomplikowane i ilościowo nieogarnięte powiązania staje się niezrozumiała, a jednocześnie wszechogarniająca.

Wydaje się wręcz, że panuje w niej całkowity chaos, który jednak przy pomocy tzw. „niewidzialnej ręki rynku” regulowany jest i przynosi zyski ludziom aktywnym, odważnym i przedsiębiorczym.

Dużo tu jednak mitów, półprawd i półkłamstw, typowej propagandy, dezinformacji i skrzętnie skrywanych tajemnic o zasadach ekonomicznych, gospodarczych oraz finansowych naszej gospodarki.

Jest to chleb powszedni, jaki codziennie podają nam media, politycy, dobrze opłacani eksperci, którzy bez przerwy usiłują przekonać nas do korzystnych dla siebie rozwiązań gospodarczych.

Tyle tylko, że w wyniku wdrażania ich w życie sytuacja, jakby się nie poprawiała, a można odnieść wrażenie, że jest wręcz przeciwnie.

Chcąc choć trochę dostrzec sens i ład w krajowej gospodarce Duszpasterstwo Ludzi Pracy’90 w Legnicy zaprosiło pod koniec kwietnia br. profesora Uniwersytetu Warszawskiego – Jerzego Żyżyńskiego do wygłoszenia prelekcji pt. „Gospodarka a polityka”.

Siwy włos

Rozpoczynając prelekcję profesor postawił kilka kwestii i pytań, na które usiłują odpowiedzieć ekonomiści i politycy. Na ile państwo może ingerować w gospodarkę, a na ile ma ją kształtować rynek?

Czy rynek ma być całkiem wolny i niczym nieograniczony?

Jak zauważają ekonomiści większość społeczeństw, narodów, ludów i obywateli nie zna się na ekonomii.

Jej zrozumienie zdaniem profesora wiąże się z proporcją posiadanych siwych włosów na głowie.

Jest to całkiem inna dziedzina wiedzy, niż np. nauki ścisłe, gdzie uczeni w młodym wieku, jak np. Albert Einstein mając dwadzieścia kilka lat ogłosił artykuły naukowe z zakresu fizyki, za które otrzymał później Nagrodę Nobla. W naukach ekonomicznych największe niebezpieczeństwo ukrywa się w prostych logicznych konstrukcjach.

Na pytanie ile państwa w gospodarce, odpowiedzi są różne. Np. ks. Feliks Szram w książce „Liberalizm jest grzechem” napisanej jeszcze w 1886 roku, a opublikowanej w USA w 1993 r. i w Polsce w 1995 roku, pisze, że liberalizm, to doktryna, która ma zastąpić wiarę, również te wiarę w Objawienie. Doktryna ta uważa, że człowiek jest najmądrzejszy i sam potrafi wszystko zinterpretować. Twierdzi, że indywidualizm jest najważniejszy. Natomiast autor tej książki zauważa, że również w ekonomii są zasady wyższe, których dostarcza religia katolicka. Czy istnieją zatem normy wyższe? Czy istnieją wyższe zasady, cele i kryteria? Czy mechanizm rynkowy wymyślony przez człowieka może być idealny?

Niedoskonałość

Rynek ze swojej natury obarczony jest wieloma niedoskonałościami. Należą do nich te dziedziny, gdzie zakłócona jest zasada konkurencyjności.

Rynek daje prawo wyboru. Tymczasem, tak się składa, że w wielu wypadkach nie mamy możliwości wyboru.

Np. służba zdrowia. Wzywamy karetkę pogotowia ratunkowego. Nie mamy wyboru, albo przyjedzie tylko ta, która jest albo nie przyjedzie żadna. Idę do dentysty w awaryjnej sprawie bólu zęba podczas wakacji. Jest akurat tylko jeden stomatolog czynny w tej miejscowości, reszta na wakacjach. Jaki mam wybór? Muszę iść do tego jednego, a może nawet i jego zabraknąć. Są to sytuacje bez wyboru, a więc rynek jest niesprawny. Brak w nim konkurencji.

Istnieje bariera uniemożliwiająca wejście i wyjście z rynku. Wejście na rynek na ogół blokują korporacje zawodowe.

Typowym przykładem jest prawo, gdzie minister Ziobro usiłował bezskutecznie odblokować dostęp młodym prawnikom do zawodu adwokata, prokuratora i sędziego.

Podobnie wyjście z rynku utrudniają ogromne koszta reklamy, które jeśli raz się poniosło, stanowią stratę przy wyjściu z rynku.