Panu Griszeqowi

Historia, którą przypomnę, zdarzyła się w roku 6526.

W którym? – zapyta spłoszony czytelnik, sądząc, że Panu Y wszystko się już całkiem pomieszało od starości i zaczął pisać zagubione odcinki przygód pilota Pirxa.

Ano w 6526. Od początku świata. Wedle prawosławnej notacji. Czyli, w czasach gdy na ziemiach polskich czytać i pisać umiało pewnie z piętnaście osób, z czego większość, to byli księża katoliccy, Niemcy i Żydzi i jak łatwo zgadnąć, ani nie pisali, ani nie czytali oni po polsku. A rodzącej się Polsce jakoś to nie przeszkadzało.

W sąsiednich, na wschód położonych krainach, gdzie czas liczono od tak jak wspomnialem: początku świata, było zgoła inaczej. Tam pisano w języku słowiańskim i to całkiem sporo. Kiedy w początkach XII wieku stary mnich Nestor (trudno, aby z takim imieniem był on człowiekiem młodym) spisał Powieść minionych lat, to czerpał z utworów jeszcze dawniejszych, pisanych w języku słowiańskim. A ponieważ rosyjska nauka historyczna, co raz to nowych odkryć dokonuje, wedle zlecenia, jak to u niej we zwyczaju, pracując, warto jej czasem przypomnieć, co w niekwestionowanych pomnikach piśmiennictwa ruskiego stoi napisane.

Dziś, zatem, spośród rozmaitych spisanych w Powieści minionych lat wydarzeń wybierzemy sobie takie, które traktuje o naszych przodkach.
Żeby nie męczyć czytelnika, Pan Y od razu przyzna, że idzie o wydarzenia, które, wedle naszego kalendarza, miały miejsce w roku 1018.

Było to, mniej więcej, tak, że kniaź Bolesław, całkiem już w latach, zgorzkniały matactwami Cesarstwa, uporczywie odsuwającego go od upragnionej korony, postanowił zająć się polityką zagraniczną, co w tamtych czasach oznaczało wojnę. Trochę mu to zresztą medycy zalecali, mając na myśli: żeby ruchu zażył.
Ponieważ, jak raz, jego zięciowi odebrano tron w Kijowie, Bolesław postanowił wybrać się na południowy wschód.

Zebrał wojskową drużynę i jak zwykle w takich razach powiedział im, że iść trzeba. Co mieli robić? Wojsko, to wojsko. Zabrali ze sobą po trosze Madziarów, paru Niemców i poszli. Po drodze podłączyli się jeszcze jacyś stepowi z niepewnym chrztem.
Doszli do Bugu i przystanęli. Czy to, że pogoda była ładna (jak to w lipcu), czy też może, dlatego, że idea misji pokojowej nie była specjalnie popularna wśród wyższej kadry wojskowej, a po drugiej stronie czekał na nich niejaki Jarosław z kolegami, których nazbierał całkiem poważną ilość, nie wiadomo. Faktem, przez Galla, Thietmara i Nestora potwierdzonym jest, że jak doszli do rzeki, tak i stanęli.

Kniaź na spacery chodził, bo po niedawnych 50 urodzinach wciąż miał problem z nadwagą i mając w perspektywie apopleksję, albo, co najmniej, krwi puszczanie, wolał ruchu zażyć, lekką dietą i ćwiczeniami fizycznym życie przedłużając. Chodził sobie, ćwiczył i pewnie kombinował, jak tę koronę dostać. Rycerze zaś jego plażować zaczęli i z nudów zaczęli się z ruskimi kolegami przerzucali się kąśliwymi uwagami. Nic w tym dziwnego nie było, a nawet było to przyjęte, więc trochę ta dziwna wojna trwała. Pogoda była pierwszorzędna.

Niestety, jak widomo, a Pan Y tego skrywać nie zamierza, wiek starczy ma swoje wady i w szczególności na słuch wpływa. Kiedy jeden nasz wojskowy, do ruskiego o płomiennych włosach, krzyknął: Rudy wlazł do budy, buda trzeszczy rudy wrzeszczy, doszło do brzemiennego w skutki nieporozumienia. Piastun Jarosława, człowiek w latach posunięty i na słuchu szwankujący, który – jak raz – nazywał się Budy, przesłyszał się i myślał, że to o nim. A że reumatyzm go nad wodą męczył, i komary w namiocie gryzły, to cholery dostał, z namiotu wyleciał i patrzy, kto go obraża. Swoją drogą, dlaczego Jarosław na wojnę tachał dyrektora swojego przedszkola, to już trudno zgadnąć. Widać jakaś różnica kulturowa, albo starożytny przywilej.

Jak raz się złożyło, że naprzeciwko Bolesław był na spacerze i sobie robił żabki, brzuszki, oraz ćwiczenia szermiercze. Ten Budy jak go zobaczył, to zaczął krzyczeć, że Bolko jest gruby, że piechotą chodzi, bo konie pod nim padają i gospodarka przez to polska w ogonie się ciągnie postępu, bo wszystkie konie dla kniazia są, a dla orki nie ma i inne takie, w ogólności, wykrzykiwał, że Bolko tłusty i brzydki. Na koniec dodał jeszcze, że on zaraz mu liposukcję za pomocą drewnianego zrobi szpikulca.

Bolesław, który jak raz ćwiczenie rozciągające wykonywał, się początkowo wnerwił. Przede wszystkim, mimo, że po pięćdziesiątce, to jednak był przystojny i kobietom wciąż się podobał. A że dostawał od nich zadyszki, to przecież właśnie dlatego ta dieta i ćwiczenia, i w ogóle. A jakiś przedszkolanek mu ubliża nie bacząc na hierarchię. Chciał mu nawet powiedzieć, żeby swojego Jarosława przyuczał, skoro on wciąż opieki potrzebuje, ale że był niegłupi w sobie, to skombinował, że nie wypada księciu, żeby się z przygłuchym staruchem przekrzykiwać. Patrzy na swoich, a ci leżą na trawce nadbużańskiej, słoneczko łapią i śmieją się, że nieporozumienie wyszło. Podobnie ruscy po swojej stronie.

No, to już uspokoiło Bolka ostatecznie, ale udał wnerwionego jak cholera, poczerwieniał na gębie i mówi do żołnierzy, że lenie są i kiedy on ćwiczenia odchudzające uprawia, to oni jedynie piją przemycaną mioduchę z piercem, słoniną z przemytu zakąszają i olejem rzepakowym się, na opaleniznę, smarują. Jak on, znaczy się Kniaź, na diecie pokrzywowej dla integralności terytorialnej i ciągłości dynastycznej przebywa, to oni sobie jaja z urzędu robią.

A żołnierze śmieli się dalej, bo wiedzieli, że książę nawet na diecie poczucie humoru posiadał i troszkę już załapali, o co mu się rozchodzi. A Bolesław, okiem do nich mrugnął i mówi, że jak oni sobie jaja z pomazańca in spe robią, kiedy jacyś nieznajomi go obrażają, to on ma ich w tyle i jako samotny mściciel, sam idzie na drugą stronę, żeby tego Budę szacunku wyuczyć. A jak go zabiją, to niech sobie potem nowego księcia sami szukają, ale na wyprawowy dodatek niech nie liczą, bo wszystko pójdzie na pogrzeb i stypę. A wojsko odmrugnęło do niego i dalej się śmiejąc, a nawet palcami na Bolka pokazując, bo wlazł do wody, powoli zaczęło się podnosić i ręce, od oleju opalającego brudne, w spodnie i trawę wycierać.

Bolesław faktycznie: zawinął nogawki i wlazł do wody. Wolno idzie, głową kręci, że niby zimna, a ruskie wojsko się na niego gapi i dalej z niego sie śmieje. Ale to był lipiec i nie dość, że woda ciepła jak marzenie, to i stan wody na Bugu pod Wołyniem był niski. A kniaź tylko po to wlazł, żeby to sprawdzić, bo wtedy jeszcze wodowskazów nie było. I jak nieprzyjacielskie wojsko się krugom śmiało, to Bolesław pośród gwizdów gawiedzi koszarowej zawrócił.
Ale nie poszedł do namiotu, jak Jarosław kombinował, tylko na konia mocnego wskoczył (ćwiczenia jednak się przydały). Polskie wojsko z koalicjantami też żwawo wstało, za piki i miecze czystymi już dłońmi złapało i poszło za nim. Przez Bug przelecieli, zanim tamci dobrze z trawy powstać zdążyli i było po bitwie. A potem po Kijowie, z powodu, że większość jarosławowej armii nad tym Bugiem została na zawsze..

Różnie potem bywało, bo Bolesławowi, to zasadniczo ten zięć się nie podobał i jak tylko skandynawska interwencja, na płaczliwa prośbę Jarosława, nastąpiła, żwawo forsę zabrał na odprawy, trochę miejscowych na roboty w Wielkopolsce zagonił i się w Grodach Czerwieńskich umocnił.

Historia jak historia, jednak, zdaniem Pana Y, całkiem zdatna na wskrzeszoną tradycję narodową.

Po pierwsze, dlatego, że dobrze opisana w ruskich źródłach i chociaż oni, jak zawsze, sobie znajdą jakiś historyków, którzy powiedzą, że to wcale nieprawda i że to oni wygrali, to będzie im trudno. Historia Rusi ma ten walor, że jest źródłem tradycji zarówno dla Rosjan, jak i dla Ukraińców. Łatwo można wykazać, że i jedni i drudzy podpinają się pod nią prawem kaduka, ale jak chcą, to niech mają. Proszę bardzo – już sam Nestor napisał, że „ Ибо был Болеслав велик и тяжек, так что и на коне не мог сидет, но зато был умен”. Znaczy nawet jak był gruby, to i tak mądrzejszy. I Wielki był. Sam Nestor to expressis verbis wyłożył. A niedocenianie nośności polskich koni, a w ogólności jakości uzbrojenia, może się źle skończyć dla niedoceniającego.

Po drugie, warto o tej historii przypominać, żeby rożnym takim przypominać, że jest różnica, czy się sami z siebie śmiejemy, czy inni z nas i naszej państwowości się śmieją. Nam się śmiać wolno, bo to wolny kraj i nawet władca musi to znosić (co poniektórzy politycy powinni mieć w pamięci i co rano sobie przepowiadać). A inni niech uważają. Zwłaszcza na moment, kiedy my się przestajemy śmiać.

Po trzecie, warto przypominać o priorytetach. Opalanie fajna rzecz, ale warto sobie dłoni olejkiem nie smarować , albo co najmniej ręcznik mieć przy sobie, bo czasem trzeba szybko wstać i do rąk coś wziąć.

Po czwarte, widać jak na dłoni, że dieta i zdrowy tryb życia są tradycyjne w Polsce od zarania. A ci, którzy o dietę dbających i zewnętrzny wygląd (choćby przez solaryjne opalanie) nie szanują i za słabeuszy mają, mogą się w polskim przypadku bardzo pomylić, bo ochędóstwo nie sprzeciwia się patriotyzmowi. Bo wojownikiem jest ten, kto za ojczyzną staje, z żelazem w ręku, albo i piórem, a nie ten co dużo gada, a w razie jakby co, to w krzaki spiernicza, krzycząc, że mu przez ogródek rowerowe stowarzyszenie przejechało, więc to jego, znaczy tego stowarzyszenia, jest wina.

Jak widać, proponowane ujęcie zachowuje wszystkie walory tradycyjnego patriotyzmu i jednocześnie otwiera go na tych, którzy albo są przez rozmaitych nikiforów intelektu z patriotyzmu wyzuwani, albo nawet sami, przez błąd perspektywy, widzą w nim zagrożenie. Nie trzeba bać się patriotyzmu.