Znaczenie góry Ślęży dla kultury polskiej, a przede wszystkim dla Śląska, od której wielu specjalistów wywodzi nazwę regionu, mimo wszystko nie było dotąd w pełni doceniane. O ile wykopaliska archeologiczne i historia osadnictwa są stosunkowo dobrze udokumentowane w każdym wydawnictwie naukowym, popularnym i turystycznym, to budowa geologiczna tej kolosalnej góry, jakby umykała uwadze i potrzebie posiadania wiedzy na ten temat. Ostatnio ukazał się popularny przewodnik naukowy opisujący w sposób prosty, ciekawy i łatwy do sprawdzenia w terenie, dzieje tej góry. Tym razem tę bardzo specyficzną wiedzę i dla wielu ludzi wręcz abstrakcyjną przybliża omawiany właśnie przewodnik. Prowadzi on turystów, hobbystów i wszelkich innych poszukiwaczy wiedzy konkretnymi trasami turystycznymi wokół tej góry. Są to popularne trasy wycieczkowe, które każdy może przejść wszystko osobiście zobaczyć, sprawdzić, dotknąć i przeczytać o tym co widać przy ścieżce, drodze i skarpie. Twarda oprawa, pół kieszonkowy format, kredowy papier, liczne wyraźne rysunki, mapy i zdjęcia to walory charakterystyczne dla największych światowych wydawnictw turystycznych i przyrodniczych przewodników. *

Dobrze widoczny z Wrocławia masyw tej góry o wysokości 718 m n.p.m. zaskakuje swoją wyniosłością nad płaskim otoczeniem nie przekraczającym na ogół 200 m n.p.m. Około 500 m różnicy wysokości dodaje tej górze majestatu, który zauważony został już w okresie prehistorycznym. Pierwsze ślady z tego odkryto datowane są na 500 tysięcy lat temu. W okresie plejstoceńskich zlodowaceń ok. 600 tys. lat temu wierzchołek tej góry wystawał ok. 200 m ponad skandynawski lądolód. Choć niszczył on wszystko na swojej drodze, masyw Ślęzy musiał jednak ominąć. Stało się tak ze względu na niezwykła odporność metamorficznych i plutonicznych skał budujących tę górę. Powstała ona przed około 350 milionami lat w epoce kaledońskich ruchów górotwórczych. Nie wdając się w szczegółowe opisy zawodowe procesu jej powstawania, trzeba wspomnieć o jej bardzo jednak niezwykłym rodowodzie przyrodniczym. Otóż jak wykazały ostatnie badania geologiczne, zespół skał charakteryzujących tę górę, jest właściwy dla głębokich pęknięć skorupy ziemskiej w miejscach nasuwania się bloków kontynentalnych, kiedy skały powstają na dużych głębokościach pod niezwykłym ciśnieniem. Współczesne procesy tego typu występują wzdłuż zachodnich wybrzeży obu Ameryk oraz wschodnich wybrzeży Azji. Ciekawostką jest fakt, że obok prof. Alfreda Majerowicza z Uniwersytetu Wrocławskiego, zasłużonym badaczem tej góry jest Egipcjanin M. Lebda, który poświęcił swoją pracę doktorską rozwikłaniu wielu jej tajemnic. Kiedyś kultowa góra Ślęży, dzisiaj jest jakby obdarta ze swego nimbu. Nie zawsze wychodzi jej to na dobre. Często nieprzemyślane inwestycje mogą naruszyć jej przyrodniczą specyfikę Ślężańskiego Parku Narodowego oraz wchodzący w jego skład unikalny w skali światowej zespół skalny.
Adam Maksymowicz

• Alfred Majerowicz – Krótki przewodnik terenowy po skałach ofiolitowego zespołu Ślęży oraz ich petrologicznej i geologicznej historii. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego. Wrocław 2006.